همایش ملی کرونا به همت دانشکده رفاه برگزار شد. پانل سوم این همایش به موضوع "کرونا، خانواده و سبک زندگی" اختصاص داشت و طی آن، حجت‌الاسلام محمدرضا سالاری‌فر، عضو هیئت علمی و مدیر گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه سخنرانی خود را با عنوان "راهکارهای مواجهه با آسیب‌های ارتباطی خانواده در شرایط کرونا" ارائه داد.

سالاری‌فر در آغاز درباره تأثیرات کووید ۱۹ بر خانواده گفت: محیط‌های اجتماعی و اقتصادی در حال تغییر بر اثر شیوع بیماری کووید ۱۹ ممکن است ترجیحات خانوادگی افراد را نیز تغییر دهند. کووید ۱۹ نوعی اخلال اجتماعی است که شرایط استرس‌زایی برای خانواده‌ها ایجاد کرده است و این وضعیت می‌تواند منجر به افزایش اختلافات خانوادگی و تعداد طلاق‌ها در جامعه شود.

وی در ادامه با معرفی "مقیاس شش گانه کسلر" شامل ۶ موقعیت روانی اضطراب و عصبانیت، احساس ناامیدی، احساس ناآرامی و بی‌قراری، احساس افسردگی و غمگینی، احساس سخت بودن انجام هر کاری و احساس بی‌ارزشی، وضعیت ایران در این شش موقعیت روانی را تشریح کرد و گفت: ۴۲.۸ درصد جمعیت کل کشور طبق معیار گفته شده با اضطراب و عصبانیت مواجه بوده‌اند (همیشه، بیشتر اوقات یا گاهی اوقات)، این مهم‌ترین مؤلفه پریشانی روان‌شناختی است که جمعیت کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. سه مؤلفه احساس ناامیدی، احساس ناآرامی و بی‌قراری، احساس افسردگی و غمگینی در بین جمعیت کل کشور از منظر درصد مواجهه، همسان و تقریباً دارای اهمیت یکسانی بوده و در مرتبه دوم قرار دارند. احساس سخت بودن انجام هر کاری و احساس بی‌ارزشی به ترتیب از اهمیت بعدی از نظر درصد مواجهه قرار دارند. اضطراب و عصبانیت، احساس ناامیدی، احساس ناآرامی و بی‌قراری، احساس افسردگی و غمگینی در جامعه تا حد قابل توجهی تحت تأثیر همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ بوده است.

سالاری‌فر تغییرات در وضعیت اشتغال، تحصیل، ابتلای عضوی از خانواده به ویروس کووید ۱۹ و فوت عضوی از خانوار به دلیل کرونا را برخی عوامل تأثیرگذاری همه‌گیری کرونا در خانواده برشمرد و سپس درباره روابط زوجین در دوران کرونا گفت: در کنار عوامل و بسترهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که منجر به روند رو به افزایش طلاق در دو دهه اخیر شده است، از اسفند ۱۳۹۸ شیوع و گسترش کووید ۱۹ در ایران بر نگرانی از افزایش تنش‌ها در روابط خانوادگی و طلاق‌ها افزوده است. همچنین بحران کرونا و شرایط اقتصادی ناشی از آن، به افزایش فشار روانی بر خانواده‌ها و در نهایت خشونت‌های کلامی و جسمی می‌انجامد. طبق گفته مسئولین میزان تماس‌های زوجین مربوط به اختلافات خانوادگی در دوران قرنطینه و کرونا با صدای مشاور (پیامگیر تماس تلفنی) بهزیستی نشان می‌دهد که آمار اختلافات بین زوجین، سه برابر افزایش یافته است.

وی افزود: کووید ۱۹ و موقعیت‌های استرس‌زای آن باعث شده است تا روابط خانوادگی دچار مشکل شود و تعداد زوج‌هایی که خواهان جدایی و طلاق هستند افزایش یابد. البته، آمار رسمی ممکن است به دلیل کندترشدن فرایند رسیدگی در دادگاه در شرایط دورکاری و تعطیلی کمتر شده و کمتر در دسترس قرار گرفته و در نتیجه کمتر پیامدهای کووید ۱۹ را بر طلاق به تصویر کشیده باشد. برای مثال در ماه اردیبهشت ۱۳۹۹ به دلیل تعطیلی سیستم قضائی و ثبتی تعداد طلاق‌ها در ایران در مقایسه با مدت مشابه در سال ۱۳۹۸ حدود ٣۴ درصد کاهش یافته است. اگر این ماه را کنار بگذاریم مقایسه سایر ماه‌ها با مدت مشابه در سال ۱۳۹۸ بیانگر افزایش طلاق‌هاست.

مدیر گروه خانواده پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ادامه اظهار کرد: بر اساس نتایج بررسی، در ۶۶ درصد خانوارهای مورد بررسی، تصمیم به طلاق اعضای متأهل ۱۵ ساله و بالاتر خانوار اصلاً بستگی به از بین رفتن کووید ۱۹ ندارد، در ۸.۶ درصد تا حدودی و در ۲.۳ درصد نیز تصمیم به طلاق به میزان زیادی بستگی به از بین رفتن کووید ۱۹ دارد، حدود ۲۱ درصد خانوارها نیز نمی‌دانند مقدار این بستگی تا چه حدی است.

وی افزود: بر این اساس، حدود ۱۱ درصد خانوارهای مورد بررسی معتقدند که تصمیم به طلاق در خانوار آنها بستگی به ازبین رفتن کووید ۱۹ دارد. این وضعیت برای خانوارهای شهری بیش از خانوارهای روستایی بوده است. همچنین، تجربه ابتلا و به ویژه فوت ناشی از کووید ۱۹ در خانوار موجب شده است که خانوارها بیشتر تصمیم به طلاق را منوط به از بین رفتن این بیماری بدانند. علاوه بر این، از دست دادن شغل عضوی از خانوار بر این امر که خانواده‌ها تصمیم به طلاق را وابسته به از بین رفتن کووید ۱۹ بدانند بیشتر تأثیرگذار بوده است.

سالاری‌فر در ادامه با برشمردن آسیب‌های همه‌گیری کرونا بر خانواده‌ها، تقویت چهار مهارت در ارتباط مؤثر برای خنثی‌سازی این آسیب‌ها را مورد تأکید قرار داد و گفت: برای روابط مؤثر در خانواده نیازمند چهار مهارت هستیم؛ شنیدن فعال، بیان مناسب احساسات و افکار و عقاید، استفاده مناسب از شیوه‌های ارتباط غیرکلامی و نیز، استفاده از سبک ارتباطی مؤثر.

وی سپس با بیان راهکارهای کاهش اختلافات، استفاده از روش‌های افزایش صمیمیت مانند برنامه‌ریزی برای انجام کارها با هم دیگر و نیز فعالیت مشترک را مورد تأکید قرار داد و گفت: لازم است به زوجین کمک شود تا مدت زمانی بیشتری به عنوان همسر با هم بگذرانند. به علاوه در این زمان فعالیت‌ها و وظایف خانگی مشترک داشته باشند. بدین منظور، زوجین با هم هفتگی برنامه‌ریزی کنند که در این روند به همفکری و صمیمیت اطلاعاتی می‌رسند و همین به صمیمیت عاطفی آنان کمک می‌کند.