نوای جنوب:آلوئه‌ورا گیاهی کم توقع و مقاوم در برابر کم آبی است که به عنوان طلای سبز هم معروف است.

گیاه دارویی آلوئه‌ورا از انواع گیاهان چندساله است که کاشت آن از دیرباز و از زمان مصریان باستان در حوزه دارویی و برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مورد استفاده بوده است.
طبع مورد نیاز آلوئه‌ورا گرما و دشمن اصلی آن سرما است. منشا اصلی این گیاه مناطق گرم و نیمه گرمسیری، مناطق حاره آفریقا است.

به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر، بیش از ۲۰۰ گونه آلوئه‌ورا در جهان وجود دارد ولی فقط ۴ گونه آن دارای خاصیت دارویی و ارزش غذایی است که مهمترین آنها باربادنسیس (Vera barbadensis) است.

کبری توکلی افزود: با توجه به سازگاری با شرایط اقلیمی استان و نیاز کم به آبیاری و مقاوم‌بودن در برابر تنش گرمایی و شوری کاشت، این گیاه دارویی بسیار مناسب و مقرون به‌صرفه است.

توکلی ادامه داد: این گیاه دارویی به دلیل داشتن ویژگی‌های خاص از جمله تحمل شرایط کم آبی و تحمل بالای گرمای هوا، در مناطق خشک گرمسیری و نیمه گرمسیری مورد توجه بوده است و هم اکنون در جنوب ایران در استان‌های بوشهر و هرمزگان به صورت کاشت در فضای باز و در سایر استان‌ها به صورت گلخانه‌ای کشت می‌شود.

آب یکی از هزینه‌های مهم صنعت کشاورزی است که در پرورش آلوئه‌ورا جزء هزینه‌های ناچیز است. این گیاه همچنین به کود، سموم کشاورزی و تجهیزات مدرن برداشت و کاشت نیز نیاز ندارد و با یک بار کاشت تا سال‌های زیادی می‌توان برداشت پر منفعتی از آن داشت.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر میزان سطح زیرکشت آلوئه‌ورا در استان را ۷۴ هکتار عنوان کرد و افزود: از این سطح میزان ۲ هزار وُ ۶۵۵ تن محصول به صورت برگ برداشت می‌شود و بیشترین سطح زیرکشت گیاه دارویی آلوئه‌ورا در شهرستان‌های بوشهر و دشتستان است.

وی ادامه داد: کاشت آلوئه‌ورا در استان عمدتاً به صورت پاجوش و در اواخر پاییز یا اوایل زمستان انجام می‌شود.

به گفته توکلی مراحل فرآیند تولید محصول آلوئه‌ورا آماده‌سازی و تسطیح زمین و کوددهی زمین، ایجاد جوی و پشته، کاشت پاجوش آلوئه‌ورا و انجام آبیاری به روش تیپ است.

فرآورده‌های حاصل از گیاه آلوئه‌ورا شامل: فرآورده‌های مختلف صنایع غذایی (انواع نوشیدنی‌ها، کمپوت، مربا و دمنوش‌ها)، صنایع آرایشی و بهداشتی (انواع کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها، شوینده‌ها و …) و صنایع دارویی (کپسول، قرص جوشان و …) است.

این گیاه سخت جان در استان بوشهر به صورت خود رو، می‌روید و مردم از گذشته برای مصارف درمانی از آن استفاده می‌کردند، اما از سال ۱۳۸۱ کشت آن به صورت گسترده آغاز شد.

آلوئه‌ورا، گیاهی مفید در سلامت پوست و مو

آلوئه‌ورا دارای خواص دارویی بوده و مورد استفاده در صنایع خوراکی مانند نوشیدنی‌ها و هم‌چنین صنایع آرایشی، بهداشتی و دارویی است.

یکی از مهمترین موارد استفاده آلوئه‎ ورا بحث سلامت پوست و مو است و به همین جهت در محصولات آرایشی بهداشتی مختلف از آن استفاده می‎شود.

به گفته معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، گیاه آلوئه‎ورا می‌تواند باعث افزایش رطوبت، شفافیت و کاهش خشکی پوست شده و همچنین در زمینه سلامت مو نیز می‎تواند باعث آبرسانی و بهبود خشکی پوست سر، کاهش شوره سر و نهایتاً کاهش ریزش شود.

محمدهادی امامت یکی دیگر از موارد استفاده پزشکی – بهداشتی آلوئه‎ ورا را تسریع در بهبودی سوختگی‎ها و زخم‎های غیر عمیق درجه یک و دو عنوان کرد و گفت: این گیاه با وجود اثر بخشی در درمان زخم‌های سطحی اصلا نباید در زخم‌های عمیق استفاده شود.

وی درباره‎ی اثر این گیاه در سلامت دهان و دندان نیز گفت: طبق تحقیقات انجام شده آلوئه‎ورا در بحث بهبود التهاب لثه مفید است و همچنین می‎تواند تا حدی پوسیدگی‎های دندانی را نیز به تاخیر انداخته و از رشد میکروب “استرپتوکوک موتانس” که باعث این پوسیدگی‎ها می‎شود جلوگیری ‎کند و به همین علت در حال حاظر در دهانشویه‎ها و خمیر دندان‌ها هم از این گیاه استفاده می‌شود.

گیاه آلوئه‎ورا دو بخش اساسی دارد که یک بخش ژل موجود در برگ‌ها و بخش دیگر، قسمت لاتکس یا همان قسمت زرد رنگ زیر پوسته‌ی گیاه است که به گفته معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر بخش لاتکس این گیاه خواص مسهلی دارد و می‎تواند در در درمان یبوست مورد استفاده قرار بگیرد.

طبق تحقیقات خواص دارویی دیگر این گیاه شامل کاهش قند خون و جلوگیری از انعقاد و لخته شدن خون است.

معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر با اشاره به این که مانند هر گیاه دارویی دیگری استفاده آلوئه‎ورا در مقادیر زیاد می‌توانند آسیب زننده باشد در باره موارد منع مصرف دارویی و خوراکی گیاه آلوئه‎ورا گفت: زنان باردار و همچنین کودکان زیر ۱۲ سال و یا افرادی که دارو‌های ضد انعقاد خون مثل بارفارین و یا دارو‌های کورتونی یا دیورتیک‌ها و ادرارآور‌ها را مصرف می‌کنند، به علت ایجاد اختلالات دارویی این گیاه را به صورت خوراکی استفاده نکنند.

آلوئه‌ورا: تره بار خشک بار

یکی از پرورش دهندگان که ۹ سال است به پرورش آلوئه‌ورا مشغول است، می‌گوید گیاه آلوئه‌ورا در میان پرورش دهندگان به تره بارِ خشک بار معروف است به این دلیل که بعد از برداشت می‌توان آن را تا مدت‌ها نگهداری کرد و محصول خراب نمی‌شود.

او می‌گوید محصولات مزرعه ما به صورت خام، پودر شده، قطعه شده و خشک شده به فروش می‌رسند و استان‌هایی که محصول آلوئه ورای بوشهر به آنها ارسال می‌شود، استان‌های تهران، اصفهان، فارس، تبریز، کهگیلویه و بویراحمد و مازندران هستند، که استان فارس به طور خاص برای تولید نوشیدنی و مازندران برای مصارف دارویی و نوشیدنی این محصول را خریداری می‌کنند.

وی با بیان این که دمنوش آلوئه‌‎ورا برای ایمنی بدن، آلزایمر، قوای کلی بدن حرف اول را میزند افزود: شکوفه آلوئه‌ورا در بهمن و اسفند چیده می‌شود و پس از خشک کردن با دستگاه برای تولید دمنوش به استان‌های دیگر ارسال می‌شود.

او همچنین درباره‌ی هزینه‌ی ایجاد یک مزرعه آلوئه‌ورا گفت: برای کاشت این محصول از پاجوش استفاده می‌شود و قیمت بوته‌ها بسته به سایز، ۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ هستند که برای ایجاد یک مزرعه‌ی حدود ۲ هکتاری ۶۰ میلیون تومان هزینه خرید بوته‌ها و به طور کلی هزینه‌ی ایجاد یک مزرعه آلوئه‌ورا، ۱۵۰ میلیون تومان خواهد بود.

این پرورش‌دهنده آلوئه‌ورا ادامه داد: برداشت از هر بوته بین ۳ تا ۵ کیلو در سال است که در یک مزرعه با ۲۰ هزار بوته، ۶۰ تا ۱۰۰ تن برداشت می‌شود و درآمد حاصل از آن ۴۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان خواهد بود.

وی درباره مزیت آلوئه‌ورا استان بوشهر نسبت به سایر نقاط ایران گفت: با توجه به شرایط آب و هوایی بوشهر محصولات کیفیت بهتری دارند از لحاظ شکل ظاهری سرزنده‌تر و دارای آب و ژل بیشتری هستند.

با وجود کیفیت بالای آلوئه‌ورای بوشهر، اما کار فرآوری این گیاه در استان در حال حاضر به طور محدود و تنها به صورت تولید ژل و خشک کردن آن انجام می‌شود و به دلیل نبودن مراکز فرآوری در استان سایر فرآورده‌های دیگر تولید نمی‌گردد.

یکی دیگر از کشاورزان بوشهری که چند سالی است کشت آلوئه‎ورا را به طور کامل کنار گذاشته نیز می‌گوید: با وجود افزایش تولید فرآورده‌های آرایشی – بهداشتی و کیفیت بالای آلوئه‌ورای بوشهر، کاشت و فرآوری این طلای سبز کم هزینه، اما پر سود در استان مورد بی توجهی قرار گرفته است و تعداد زیادی از کشاورزان در حال جایگزین کردن این محصول با گیاهان دارویی دیگر در مزارع خود هستند و دیگر رغبتی برای کشت این گیاه ندارند.

به گفته‎‎ این کشاورز دلایل عمده کاهش تمایل برای کشت آلوئه‌ورا در بوشهر، نبود مراکز فراوری در استان و همچنین هزینه‌ی بالای ارسال محصول خام برای فرآوری در دیگر استان‌ها است.