نوای جنوب: بیشتر از یک سال از شیوع کرونا در ایران گذشته، چیزی بهتر از گذشته نیست، حداقل در خود ویروس، کرونا همان کروناست و حتی وحشی‎تر و مصری‎تر هم شده است، میزان کشندگی هم، می‌گویند بیشتر شده، تجربیات ما بالا رفته، آمار مرگ‎ومیر به نسبت گذشته کاهش داشته، اما اینها هیچ‎کدام باعث نشده است که چشم‎انداز نزدیکی برای بازگشت به زندگی عادی داشته باشیم. این شرایط مزخرف هم محدود به ایران نیست، آمریکا هم همین وضعیت را دارد و هند و کشورهای اروپایی هم درحال رکوردشکنی هستند.

به جز کشورهای شرقی و چین و کره و... که یک‌جور خوبی، مثل همیشه روی مدیریت شرایط بحرانی را سفید کرده‌اند، بقیه اندر خم یک کوچه مانده‌ایم و هر روز کلی تلفات می‌دهیم. سیاستمداران و تصمیم‎گیران هر روز یک تصمیمی می‌گیرند و مردم هم عاجز مانده و یکی در میان، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند. انصافا هم خسته شده‌ایم، چه وضعیتی است. هر چیزی می‌خریم، بشوییم، هر چیزی را هر جایی نخوریم، ماسک بزنیم و از همه فاصله بگیریم، اما خب چاره نیست! واکسن‌ها تولید شده‌اند، اما انگار شرایط، شبیه سرگردنه است. هرکس زور و پول و قدرتش بیشتر باشد، سهم بیشتری از واکسن‌ها دارد.

ما هم نیمچه ‎تلاشی می‌کنیم و اندک‎اندک دوزهایی می‌رسد و به اولویت‌ها واکسن می‌زنیم، البته قطره‎چکانی و کند! چشم‎انتظارمان به واکسن ایرانی است، امیدواریم که امیدمان ناامید نشود و در تست‌های نهایی هم کارایی خوبی را از این واکسن‌ها شاهد باشیم. یک سال پیش هم همین‌ها را می‌گفتیم، البته آن‎وقت امیدی به نام واکسن وجود نداشت و هرچه بود، سراسر ناامیدی بود.

ولی خب به هر شکل در شرایط خاصی هستیم، کرونای آفریقایی، انگلیسی و حالا نیویورکی ظاهر شده‌اند که هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند. جهش‌ها آن‎قدر زیاد و متنوع بوده‌اند که کرونای اصلی و اولیه را فراموش کرده‌ایم و حتی دوست داریم اگر کرونایی هم هست، از جنس همان کرونای ووهان چین باشد! در این شرایط مشابه، در این ایام نزدیک به نوروز ۱۴۰۰ دوباره در یک وضعیت سرنوشت‎ساز قرار گرفته‌ایم. با این تفاوت که این‎بار تجربه داریم. تجربه نوروز ۹۹، تجربه‌ای که آن‎موقع آن‎طور که باید از آن استفاده نکردیم و حالا اگر کمی جدی باشیم و مردم را از این سردرگمی خارج کنیم و تصمیم قاطعی بگیریم، می‌توانیم به قطع زنجیره انتقال بیماری در کشور امیدوار باشیم.

کلی روز تعطیل داریم که اگر کمی مدیریت شود و بتوانیم جدی و با نظارت آن را پشت‎سر بگذاریم، ان‎شاءالله سال آینده را به‎خوبی شروع می‌کنیم. منتها علی‎رغم این الزاماتی که از حالا و خیلی قبل‎تر از حالا به آن اشاره کردیم، وضعیت همچنان مبهم است. از طرفی شرایط مسافرت در نوروز ۱۴۰۰ اعلام می‌شود و از طرف دیگر زمزمه‌هایی مبنی‎بر ممنوعیت مسافرت‌های نوروزی به گوش می‌رسد. سردرگمی‌ای که درنهایت چه مادی و چه معنوی، دودش به چشم مردم می‌رود.

چی شد؟

یعنی یک نفر ناظر بیرونی به تماشای مدل مواجهه، اظهارات و سیاست‌های مسئولان خصوصا در ستاد ملی مقابله با کرونا بنشیند و آنها را ثبت و ضبط کند هم حالا و هم در آینده، می‌تواند ساعت‌ها سرش را بخاراند و به فکر فرو برود و چیزی نفهمد! یک مورد از چندین مورد مدل مواجهه مسئولان با شیوع این بیماری را که بخواهیم به‎عنوان مصداق درنظر بگیریم، همین ماجرای سفرهای نوروزی است. سال پیش را که به یاد داریم، آخر سر معلوم نشد، جلوی کسی را گرفتند، محدودیتی ایجاد شد یا نشد، اصلا چه اتفاقی افتاد؟ امسال هم وضعیت به همان فرم است و حتی بدتر.

درست در روزهایی که ویروس جهش‎یافته انگلیسی کرونا در کشور درحال پخش است و شهرهای قرمز و نارنجی درحال رشد هستند و بیم ورود به پیک چهارم کرونا می‌رود و حتی برخی معتقدند وارد این پیک شده‌ایم، هنوز تکلیف سفرهای نوروزی مشخص نیست و یک بام و دو هوای مسئولان در این رابطه اعصاب‎خردکن شده و مردم را سردرگم کرده است. چه بخواهیم چه نخواهیم، تعداد زیادی از مردم، گوش‌شان به توصیه‌ها بدهکار نیست، چشم به دهان مسئولان دارند و اگر گشایشی در سفرها ایجاد شود، به آن گوش می‌دهند، درست برعکس محدودیت‌ها که توجهی به آنها ندارند.

منتها بالاخره یک قوه عاقله‌ای باید این میان تکلیف اکثریت را روشن کند. بیایید یک مروری به اخبار همین یکی دو هفته اخیر در ارتباط با سفرهای نوروزی سال ۱۴۰۰ بیندازیم تا شاید سردرگمی‌مان بیشتر هم شد!

مسافران رزرو مراکز اقامتی‌شان را ارائه کنند!

اواسط بهمن‎ماه امسال و لابه‎لای داغ شدن اخبار حول چگونگی انجام سفرهای نوروزی در شرایط کرونایی ولی تیموری، معاون گردشگری وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در گفت‎وگو با رسانه‌ها از شرایط درنظر گرفته‎شده برای مسافرت‌ها خبر داد و گفت: «برای افرادی که خارج از تورهای برنامه‌ریزی‎شده اقدام به سفر نوروزی کنند، ارائه رزرو مرکز اقامتی مجاز الزامی است.» خب همین اظهارنظر، تصمیم‎گیری برای مسافرت‌ها و روند نظارت بر سفرهای احتمالی نوروزی را با ابهامات و چالش‌هایی مواجه کرد.

به هرحال همه آنهایی که به مسافرت می‌روند، یا در بیان بهتر، اکثر کسانی که به مسافرت‌های نوروزی می‌روند، در قالب تور و با اقامت در هتل‌ها و مراکز توریستی فراغت نمی‌گذرانند و خیلی‌ها برای دیدن اقوام و کاملا شخصی و بدون هیچ مجوز و امکان ثبتی چنین انتخابی دارند، لذا اصل این مدل مواجهه با سفرهای نوروزی و قرار دادن چنین الزامی محل ایراد و سوال است.

آنهایی که می‌توانند هتل اقامت کنند، سفر بروند

یکی دو روز بعدتر، ایرج حریرچی، معاون‎کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تفسیر و نقل دیگری در ارتباط با سفرهای نوروزی ارائه کرد و گفت: «عید نوروز در هر شرایطی استقرار چادر مسافرتی ممنوع است و اگر تورهای مسافرتی مجاز هستند به‎دلیل این است که تورها به مناطق و محل‌های کنترل‌شده می‌روند و هتل‌ها هم کاملا تحت‎نظارت و کنترل هستند. حتی استانداردها، استفاده اماکن و منازلی را که به‎طور شخصی مورد اجاره مسافران قرار می‌گرفت، پلمب یا ممنوع اعلام کرده‌اند.» این یعنی، ایجاد محدودیت برای گروهی از مردم، که البته از اکثریت هم هستند و امکان اقامت در هتل‌ها را ندارند و با تورها سفر نمی‌کنند.

خب اگر قرار بر ایجاد محدودیت هست، بهتر نیست این محدودیت برای همه اعمال شود؟ آنهایی که در این وضعیت اقتصادی امکان رزرو هتل و... دارند که خب مسافرت‌هایشان به ویلاهای اطراف شهرشان به‌راه بوده و تا همین الان هم مشمول محدودیت خاصی نبوده‌اند، حداقل اگر قرار است این‎طور مسافرت‌ها را فیلتر کنیم و دوباره فقط طبقه‌ای که توان پرداخت هزینه هتل‌ها را دارند، سفر کنند، بهتر است آنها هم محدود شوند و همه با هم با کرونا بجنگیم!

ستاد ملی مقابله با کرونا موافق انجام سفرهای نوروزی

همه منتظر بودیم که به‎خاطر شرایط خاص موجود، ستاد ملی مقابله با کرونا ممنوعیت سفرهای نوروزی را اعلام کند که اما اخبار چیز دیگری را نشان داد. اواخر بهمن‎ماه، فریدون محمدی، مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز اظهار کرد: «در جلسه‌ای که با حضور معاون گردشگری کشور و ‌مدیران ادارات‎کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان‌ها برگزار شد، سفرهای نوروزی در سراسر کشور درصورت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی امکان‌پذیر خواهد بود. امکان تردد خودروهای شخصی در ایام نوروز پیش‌رو نیز درصورت داشتن محل اسکان شخصی در مقصد موردنظر با هماهنگی مراجع ‌ذی‌صلاح و ارائه مدارک معتبر امکان‌پذیر خواهد بود.

با توجه به شیوع کرونا و اعمال محدودیت‌های تردد و عدم فعالیت مراکز اقامتی، پذیرایی و اماکن تفریحی و گردشگری به‎منظور حفظ سلامت شهروندان مشکلات عدیده‌ای برای مدیران و اصناف مرتبط به وجود آمد که امید است با شروع سال جدید و آغاز تعطیلات نوروزی شاهد رونق اقتصادی در حوزه گردشگری نیز باشیم.»

تقسیم‎بندی مسافرت‌های نوروزی به ۴ دسته

دوم اسفندماه، علیرضا رئیس، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا طی اظهاراتی در رابطه با سفرهای نوروزی سال ۱۴۰۰ با تقسیم‎بندی انواع مدل‌های سفر به ۴ دسته گفت: «سفرها را می‌توان در چهار دسته تقسیم‌بندی کرد؛

یک گروه از افراد ممکن است با تور به سفر بروند که از قبل تحت نظارت تور برنامه‌ریزی‎شده و هتل‎شان و گردش‌هایی که می‌روند، براساس برنامه‌ریزی و تحت نظارت خواهد بود که سازمان گردشگری می‌تواند اینها را پوشش دهد.

گروه دوم افرادی هستند که ممکن است برای رزرو هتل و اسکان‎شان با تور هماهنگ کنند، اما با ماشین شخصی یا پرواز و... سفر کنند که این گروه هم قابلیت نظارت و کنترل را دارند.

گروه سوم افرادی هستند که خودشان به مسافرت می‌روند و ممکن است به ویلاها و جاهای دیگری بروند که تحت نظارت نیست .

گروه چهارم هم مسافرت کرده و در محل سفر اقدام به چادرزدن می‌کنند.

می‌توان گروه یک و دو را تحت نظارت و کنترل قرار داد، سفر گروه چهار می‌تواند ممنوع باشد، اما مشکل گروه سوم است که واقعا این گروه قابل کنترل و نظارت نیست.»

تقسیم ‎بندی مسافرت‌های نوروزی به ۳ دسته

ششم اسفندماه، علی‎اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، صنایع‎دستی و گردشگری در سفری که به استان کرمان داشت، درخصوص طرح تصویب‎شده در ستاد ملی کرونا برای سفرهای نوروزی ۱۴۰۰ گفت: «براین اساس سه نوع سفر تعریف شده که سفرهای نوع اول و دوم مدیریت شده است و در قالب تورهای گردشگری یا اقامت‌ها در محل‌های مجاز گردشگری برگزار می‌شود؛ دغدغه وزارت بهداشت درخصوص این مکان‌ها کمتر است؛ چراکه پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند و بر عملکرد آنها نظارت می‌شود. برای کنترل و مدیریت این‎گونه سفرها به همه استانداران ابلاغ‌هایی شده است؛ مثلا در عید نوروز کمپینگ، چادرزدن و اجتماع ممنوع است. سفرهای نوع یک و دو که باعث درآمدزایی برای فعالان حوزه گردشگری می‌شود بعد از یک سال رکود در ایام نوروز دنبال می‌شود. در نوع سوم سفر هم تدابیر لازم به‎کار گرفته می‌شود تا تجمع و سفر بدون برنامه و پروتکل بهداشتی انجام نشود.»

مردم فعلا بلیت رزرو نکنند

تا اینجا و در عرض کمتر از یک ماه، تقریبا همه نقل‎قول‌ها حول برقراری سفرهای نوروزی چرخید. منتها، در همین یکی دو روز اخیر، دوباره انگار همه‎چیز به حالت تعلیقی درآمده و مدل مواجهه با مساله مسافرت‌ها تغییرات اساسی کرده است.

دو روز پیش، علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا درباره سفرهای نوروزی و تمهیدات پیش‎بینی‎شده در این‎باره، گفت: «پیش‌بینی فعلی بنده این است که باید نگران باشیم. با توجه به اینکه پیک بعدی بیماری ممکن است در فروردین‎ماه رخ دهد، سفرها می‌تواند پیک را بسیار شعله‌ور کند. با توجه به شرایط فعلی بیماری و افت پروتکل‌های بهداشتی به نظر من سفرهای نوروزی تقریبا منتفی است مگر اینکه در دو سه هفته آینده رعایت پروتکل‌ها افزایش یابد و تعداد شهرهای آبی خیلی زیاد شود، این درحالی است که متاسفانه تعداد شهرهای آبی روزبه‌روز درحال کاهش است.

البته در هر حال ما براساس محدودیت هوشمند عمل می‌کنیم و اجازه نخواهیم داد کسی به شهر قرمز یا نارنجی یا شهرهای زرد مسافرپذیر وارد شود. باید درمورد سفرها واقع‌نگر بود، البته که می‌دانیم مردم تحت‎فشار هستند و برخی سه عید است که سفر نرفته‌اند، عید سال ۱۳۹۸ که سیل آمد، عید سال گذشته و امسال هم درگیر کرونا و ویروس جهش‎یافته هستیم و با این شرایط بعید است بتوانیم پیشنهادهای مطرح‎شده در ستاد درمورد سفرهای هوشمند و سلامت را تصویب کنیم. به نظر بنده فعلا مردم اقدام به رزرو بلیت هواپیما، قطار و... برای نوروز ۱۴۰۰ نکنند؛ چون ما در یک جنگ غیرقابل پیش‌بینی با ویروس هستیم و تا زمانی که واکسیناسیون کافی انجام نشود، هر لحظه منتظر یک تغییر رفتار و جهش عجیب از سوی ویروس هستیم‌. البته مهم‌تر از رفتار ویروس، تغییر رفتار ما مهم است‌. اگر می‌توانستیم شرایط و رفتارمان در قبال ویروس را کنترل کنیم، می‌شد دو نوع سفر را انجام داد؛ در نوع اول ثبت‌نام افراد در تور بود تا حمل‎ونقل و محل اسکان آنها کنترل شود. در نوع دوم افرادی هم می‌توانستند با وسیله نقلیه خود اما تحت‎نظر تور سفر کنند تا محل اسکان‎شان تحت‎نظر باشد.

این دو نوع سفر می‌توانست اجرایی باشد، اما در حالت سوم افراد با ماشین خود به خانه یا ویلای خود با اقوام می‌رفتند که در این حالت شرایط از کنترل ما خارج بود و در نوع آخر هم افراد با ماشین خود یا وسیله حمل‎ونقل عمومی به سفر می‌رفتند و در پارک‌ها چادر می‌زدند که این نوع از سفر از ابتدا ممنوع اعلام شد. درحال‎حاضر مشکل اصلی ما سفر رفتن گروه سوم است. اگر پروتکل‌ها در ۲ هفته باقی‌مانده به‎خوبی رعایت شود آن‎وقت شاید بتوان اجازه داد سفرهای نوع یک و دو انجام شود اما اگر موفق به رعایت پروتکل‌ها نشویم دیگر سفرها امکان‏‎پذیر نیست.

این امید را بدهیم که سال آینده ما واکسیناسیون کشور را کامل خواهیم کرد و این موضوع قطعا در سهولت سفرهای آینده موثر خواهد بود. اکنون پیش‌بینی ما از انگلستان با تمام شرایط بد این روزهایش این است که طی حدود ۳ ماه آینده میزان مرگ‎ومیرهایش به ۱۰ تا ۲۰ مرگ روزانه برسد که این روند کاهشی هم مرهون واکسیناسیون خواهد بود. متاسفانه در بُعد جهانی در مصرف واکسن نوعی بی‌عدالتی وجود دارد و ۷۰درصد واکسن‌های دنیا را ۱۰ کشور ثروتمند تزریق کردند.»

عید امسال شبیه عید پارسال

در ادامه همین مسیر پرابهام و سردرگم‎کننده، روز گذشته، حسن روحانی، رئیس‎جمهور هم در ارتباط با آخرین وضعیت بیماری کرونا در کشور و ماجرای سفرهای نوروزی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا خاطرنشان کرد: «همه دوست داریم شب‌های عید، شب‌های آرامی برای مردم بسیار عزیز ما باشد و برای کسی مصیبتی پیش نیاید و همه خانواده‌ها بتوانند این ایام را در چارچوب همه رسوم و سنت‌هایی که بوده، البته نه به شکل سابق، برگزار کنند. در عید رفت‎وآمد مردم و سفر حتی اگر دچار موج چهارم نباشیم و شرایط عادی باشد، باز هم همه باید مراعات کنند. اگر دچار موج چهارم نشویم باز هم همه باید مراعات کنیم. عید امسال چیزی مشابه عید پارسال است.

شاید از نظرهایی باید بیشتر از پارسال مراعات کنیم. پارسال می‌گفتیم از دست ویروس وهان چه کار کنیم. امسال از مار غاشیه به افعی پناه بردیم. حالا می‌گوییم به ویروس ووهان پناه ببریم و ویروس انگلیسی سراغ‎مان نیاید. شرایط سخت‎تر شده است. مردم عزیز و بزرگوار ما که طی این ۱۳ ماه همیشه لطف و همکاری کردند ان‎شاءالله این ایام هم رعایت می‌کنند.» این یعنی یک‎جورهایی نسخه سفرهای نوروزی پیچیده شده است.

سفرهای نوروزی نباید انجام شود

در ادامه و در همین رابطه با سیدعلیرضا ناجی، رئیس مرکز ویروس‎شناسی بیمارستان مسیح دانشوری و عضو کمیته ملی واکسن کووید-۱۹ گفت‎وگویی انجام دادیم و او در ارتباط با سفرهای نوروزی گفت: «با توجه به شرایطی که وجود دارد با هرگونه سفر نوروزی مخالف هستم. اگربا همان حالتی که سال گذشته این زمان اتفاق افتاد ‌جلو برویم و از سفرهای نوروزی و جابه‎جایی جلوگیری کنیم می‌توانیم توفیق داشته باشیم.

الان با توجه به گسترش ویروس کرونای انگلیسی که می‌توان احتمال داد در تمام کشور پخش شده و سرعت انتقال زیادی که دارد و این که احتمال وجود واریانت‌های دیگر نیز هست، هر کاری که بتوانیم با آن محدودیت ایجاد کنیم تا گردش ویروس کم شود مطمئنا کار به‌صلاحی است. به غیر از این‌ به صلاح نیست، من شدیدا مخالف سفرهای نوروزی و مجوزهای مربوط به آن هستم.»

واکسیناسیون با واکسن داخلی زودتر از خرداد آینده بعید است

ناجی در ارتباط با آخرین وضعیت واکسن کرونا به‎عنوان اصلی‎ترین راه مواجهه با ویروس خاطرنشان کرد: «شرایط تهیه واکسن در دنیا مشکل شده است، با توجه به اینکه تقاضای زیادی وجود دارد. برای همین بود که در داخل این اتفاق افتاده و واکسن مشترک ایران و کوبا، واکسن برکت و واکسن موسسه رازی و همین‎طور خط تولید واکسن اسپوتنیک‎وی راه‎اندازی می‌شود که باید درنظر بگیرید که اگر هریک از این واکسن‌ها آماده تولید شود نمی‌توانیم از خردادماه زودتر تولید داخلی داشته باشیم. باید واردات را تا زمانی که واکسن ایرانی برسد، ادامه دهیم. در صندوق کوواکس ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار سهمیه واکسن داریم که در آینده وارد می‌شود.

واقعیت این است که تهیه واکسن سخت و تقاضا برای همه زیاد شده، از زمانی که واریانت‌ها گسترش یافته کشورها درتلاش هستند برنامه واکسن خود را به یک جایی برسانند، برای همین تقاضا زیاد است. در طول زمان هم واکسن‌های زیادی مجوز خواهند گرفت مثلا الان واکسن جانسون‌اندجانسون مجوز گرفته، واکسن‌های کوواکس هم مجوز بگیرند و به مجموعه واکسن‌های جهانی اضافه شوند، وضعیت تهیه واکسن هم بهتر خواهد شد. الان شرایط سخت است و برای همین با سرعت مناسبی جلو نمی‌رویم. به همین دلیل باید فشار را روی تولیدات داخلی بگذاریم. موقعیت مناسبی برای واکسن کوبا و واکسن اسپوتنیک‎وی شد و همین‎طور تلاش‌های داخلی واکسن سرم‌سازی رازی و بنیاد برکت انجام می‌شود. در کل با وضعیتی که الان وجود دارد باید محدودیت‌ها را تشدید کنیم تا مجالی به ما بدهد که بتوانیم واکسن را تهیه کنیم. کشورهای دیگر که واکسیناسیون انجام می‌دهند در اوج شیوع واکسیناسیون را انجام ندادند، بلکه از قله به سمت پایین این کار را شروع کردند. در هر صورت درست است که واکسن در کنترل بیماری تاثیر گذاشته است اما آن‎چیزی که می‌تواند الان بسیار تاثیرگذار باشد، محدودیت‌هاست.

محدودیت‌ها باید اعمال شود تا واکسیناسیون انجام شود. همزمانی شیوع بالای بیماری با واکسیناسیون بدبینی ایجاد می‎کند. باید این را درنظر بگیرید که می‌گویند طرف واکسن زد و کووید گرفت و نقدها به واکسن‌ها شروع می‌شود. به این نکته توجه ندارند که همزمانی زدن واکسن با گرفتن عفونت بیماری کووید بود. تا واکسن اثر بگذارد و اثربخشی داشته باشد، زمان می‌برد. حتی اگر شرایط مناسب برای واکسیناسیون ایجاد کنیم باید تا جایی که می‌توانیم با این روش‌ها اعم از درمان خوب، پیدا کردن موارد درمان کردن، ردیابی کردن بیمارها و... گردش ویروس را کم کنیم تا واکسیناسیون تکمیل شود و بتوانیم اطمینان حاصل کنیم واکسیناسیون زمان مناسب انجام شده و اثردهی داشته باشد و بتوانیم این بیماری را به نحو احسن کاهش دهیم.»