نوای جنوب:امواج گرما یا جریان هوای گرم که معمولا تا چند روز تداوم دارد از خطرناک‌ترین بلایای طبیعی است اما به‌ندرت توجه کافی را به خود جلب می‌کند زیرا آمار تلفات و تخریب آن‌ همیشه بلافاصله آشکار نمی‌شود.

  به گفته‌ سازمان بهداشت جهانی از سال ۱۳۷۷تا ۱۳۹۶، بیش از ۱۶۶هزار نفر به دلیل موج گرما جان خود را از دست داده‌اند. با تکرار و طولانی‌تر شدن تغییرات اقلیمی امواج گرما بیشتر تقویت می‌شوند. در این شرایط، سوالی که شاید برایتان پیش آمده باشد این است که چه دمایی آن‌قدر زیاد است که فعالیت روزانه را برای یک فرد جوان و سالم غیرممکن کند و باید نگرانش باشیم؟

دانشمندان معتقدند برای فهمیدن آستانه‌ تحمل گرما نباید فقط به عددی که دماسنج نشان می‌دهد، اکتفا کرد. عامل دیگری که در این موضوع نقش دارد، رطوبت محیط است. تحقیقات جدید نشان می‌دهد ترکیب این دو می‌تواند سریع‌تر از آنچه قبلا تصور می‌شد، خطرآفرین شود. دانشمندان در مورد تکرار گرمای شدید همراه با رطوبت بالا که به عنوان «دمای حباب مرطوب» محاسبه می‌شود، اظهار نگرانی کرده‌اند، چرا که در موج گرمایی که در خرداد ۱۴۰۱ آسیای جنوبی را فرا گرفت دمای حباب مرطوب ۶/۳۳ درجه سانتی‌گراد در پاکستان ثبت شد و در دهلی حتی عدد بالاتری بود که به آستانه‌ تحملی که به صورت نظری برای بدن انسان تعریف شده است، نزدیک شد. پیش از این، تخمین زده می‌شد دمای حباب مرطوب ۳۵درجه سانتی‌گراد بالاترین حد ایمن برای انسان است؛ محققان به‌تازگی با بررسی این محدوده در آزمایشگاه به نتایجی رسیدند که دلایل بیشتری را برای نگرانی نشان می‌دهد.

شبیه‌سازی اثر گرما و رطوبت بر بدن انسان در آزمایشگاه

محققان دانشگاه پنسیلوانیا برای پاسخ به این پرسش که چه دمایی بیش از اندازه‌ برای انسان گرم است در محیطی کنترل‌شده آزمایشی را روی چند زن و مرد جوان و سالم انجام دادند. آنها از دماسنج کوچکی که به شکل قرص ساخته شده بود برای اندازه‌گیری دمای عمقی بدن داوطلبان کمک گرفتند. بعد از خوردن این قرص کوچک شرکت‌کنندگان به منظور شبیه‌سازی فعالیت‌های زندگی روزمره اندکی فعالیت کردند. محققان سپس به آرامی دمای اتاق یا رطوبت را افزایش دادند و زمانی که دمای مرکزی بدن افراد شروع به افزایش کرد را ثبت کردند.

ترکیبی از دما و رطوبت که در آن دمای مرکزی فرد شروع به افزایش می‌کند «حد محیطی بحرانی» نامیده می‌شود. در محدوده پایین‌تر از این آستانه بدن قادر است دمای مرکزی نسبتا ثابتی را در طول زمان حفظ کند. اما بالاتر از این آستانه دمای مرکزی بدن به طور مداوم افزایش می‌یابد. وقتی بدن بیش از حد گرم می‌شود، قلب باید شدیدتر کار کند تا جریان خون را به پوست پمپ کرده تا گرما را دفع و زمانی که فرد عرق می‌کند، مایعات بدن کاهش می‌یابد و خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با گرما با گذر زمان افزایش می‌یابد. در بدترین حالت، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض چنین شرایطی می‌تواند به گرمازدگی منجر شود، مشکلی جدی که نیاز به خنک‌سازی فوری و درمان پزشکی دارد.

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد این حد محیطی بحرانی برابر است با دمای ۳۱درجه سانتی‌گراد در رطوبت ۱۰۰درصد یا دمای ۳۸درجه سانتی‌گراد در رطوبت ۶۰درصد است.

گرما برای افراد مسن خطرناک‌تر است

دما و رطوبت کمتر از حد محیطی بحرانی نیز می‌تواند بر قلب و سایر سیستم‌های بدن فشار وارد کند. قرار گرفتن طولانی‌مدت در چنین شرایطی می‌تواند برای جمعیت‌های آسیب‌پذیر مانند افراد مسن و مبتلایان به بیماری‌های مزمن وخیم باشد. تمرکز آزمایشی این محققان اکنون بر افراد مسن‌تر معطوف شده است، زیرا حتی پیری سالم باعث می‌شود افراد کمتر بتوانند گرما را تحمل کنند. 

افزایش شیوع بیماری‌های قلبی، مشکلات تنفسی و سایر مشکلات سلامت، همچنین برخی داروها می‌تواند آنها را در معرض خطر بیشتری قرار دهد. افراد بالای ۶۵سال حدود ۸۰تا ۹۰درصد از تلفات ناشی از موج گرما را تشکیل می‌دهند. نوشیدن آب کافی و ماندن در محیط خنک - حتی برای مدت کوتاه - در گرمای زیاد کمک‌کننده است.در مجموع شواهد نشان می‌دهد تغییرات آب و هوایی فقط مشکل آینده انسان نیست و بشریت در حال حاضر با آن روبه‌روست و باید با آن مقابله کند.