نوای جنوب:اینجا عسلویه است، ثروتمند و محروم... خسته از بی‌مهری‌ها و نادیده گرفته شدن در عین زیبایی و عظمت و ثروت! محیط زیست عسلویه سال‌هاست که رنج می‌کشد، از فلر و مشعل، از گوگرد و گاز و نفت و بوی بد... و از هر آنچه تولید را رونق می‌دهد امّا کام عسلویه را تلخ و تلخ‌تر می‌کند.

به گزارش خلیج فارس به نقل از ایسنا؛ نام «عسلویه» با زخم کهنه فلرها و مشعل‌های سوزان گره خورده است. انبارهای روباز گوگرد که مسیر اتوبان از فرودگاه عسلویه به‌سمت شهر را به رنگ زرد درآورده و آلودگی را به هوا می‌فرستد و در نهایت آسمانی که زیر هاله‌ای از آلودگی‌ها گم شده و حتی تاریکی شب هم نمی‌تواند ایستایی آلودگی آن را کتمان کند. 

گوگرد آتش ‌گیر و قابل اشتعال است و رهگذران اتوبان عسلویه خصوصاً در تابستان شاهد سوختن گوگردها با شعله آبی بوده‌اند، و البته زردی این ماده بر روی تن جاده. وزش باد و بی‌دقتی در حمل‌ونقل گوگرد در ریزش و پخش شدن آن موثر است و به همین دلیل، بخشی از گوگرد در حاشیه جاده و اتوبان ریخته می‌شود که از نظر زیست‌محیطی مشکل داشته و خطراتی در پی دارد. گاهی نیز گوگردهای ریخته شده روی جاده توسط کارگرانی جارو می‌شود و وقتی ‬در مسیر حرکت می‌کنی در امتداد جاده گونی‌های نیمه پر گوگرد را می بینی... 

در اهمیت ساخت و تکمیل انبار مکانیزه عسلویه باید گفت که حجم زیادی گوگرد جامد به عنوان پسماند در پالایشگاه‌های گازی تولید می‌شود که در انبارهای روباز نگهداری می‌شوند. 

عنصر گوگرد با نام انگلیسی Sulphur هنگام ترکیب با هیدروژن بوی مشخصی شبیه بوی تخم‌مرغ فاسد شده‌ دارد. گوگرد با شعله آبی رنگ سوخته و بوی عجیبی از خود ساطع می‌کند. با وجود تمام فوایدی که گوگرد دارد، اما مثل هر ماده مفید دیگری، وقتی بدن بیش از حد در معرض آن قرار گیرد، می‌تواند خطرناک و مضر باشد. مسمومیت با گوگرد معمولا استنشاقی است و از طریق تنفس آن رخ می‌دهد و تماس مداوم با گوگرد، تحریک‌ غشاهای مخاطی را به دنبال دارد. 

از برونشیت تا مشکلات مغزی و مرگ

بسیاری افراد که ساعات‌ طولانی در معرض گوگرد قرار می‌گیرند، به برونشیت و سرفه‌های متعدد و ناراحتی‌های تنفسی مبتلا می‌شوند. آسم شایع‌ترین مشکل تنفسی و از بیماری‌های مزمن ریوی بر اثر تنفس گوگرد است که باعث تحریک راه‌های هوایی و سرفه، خس‌خس سینه، گلودرد و کوتاه شدن حجم تنفس می‌شود. دی‌اکسید گوگرد سنگین‌تر از هواست و اگر بدن در محیطی بسته و مملو از آن قرار بگیرد، حتی می‌تواند باعث خفگی و مرگ شود. 

در مبتلایان به آسم، قرار گرفتن در معرض گوگرد، علاوه بر این که می‌تواند باعث سفتی ماهیچه‌های ریه در آن‌ها شود، ممکن است باعث بروز واکنش‌های آنافیلاکتی شود که جان آن‌ها را به خطر می‌اندازد. ترکیب دی‌اکسید گوگرد با دیگر آلاینده‌های هوا ممکن است حتی بیماری‌های قلبی را هم به دنبال داشته باشد. بسیاری از کارگران معدن که در معرض دی‌اکسید گوگرد قرار دارند، دچار اختلالات چشمی و تنفسی، برونشیت مزمن و اثرات سینوسی مزمن می‌شوند. گوگرد همچنین با اثر روی چشم‌ها، ممکن است تاری دید ایجاد کند. تماس پوست با دی‌اکسید گوگرد، درد، قرمزی و ایجاد تاول‌های پوستی را هم به‌ویژه در غشاهای مخاطی به دنبال دارد.

گوگرد زمانی که در حجم بالا استنشاق شود، می‌تواند منجر به مرگ سلول‌های مغزی و در نهایت آسیب‌های مغزی شود. علائم مرتبط با آسیب مغزی که باید جدی گرفته شود نابینایی، ناهماهنگی بین عضلات و صرع است که باید جدی گرفته شود زیرا ممکن است حتی به مرگ فرد منجر شود. 

تماس طولانی‌مدت با گوگرد

گوگرد معمولا بوی تندی دارد و چنانچه مدتی طولانی در معرض آن قرار گرفته باشید ممکن است حس بویایی شما را تغییر دهد که در نتیجه می‌تواند عفونت‌های تنفسی، علائم برونشیت مزمن و کاهش عملکرد ریوی را به‌دنبال داشته باشد که این حالت برای کودکان خطر بیشتری دارد. 

در کودکان به دلیل سطح ریه بیشتر، نسبت وزن بدن و افزایش حجم تنفس دی اکسید گوگرد در دقیقه معمولا در مقایسه با افراد بالغ، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. علاوه بر این، از آنجا که دی‌اکسید گوگرد سنگین‌تر از هواست و در سطوح پایین‌تر تجمع می‌یابد، کودکان به دلیل قد کوتاه‌تری که دارند، در معرض استنشاق حجم بیشتری از آن هستند و خطر مسمومیت آن‌ها بیشتر است. کودکان همچنین از نظر واکنش‌های پوستی هم در مواجهه با دی‌اکسید گوگرد حساس‌تر هستند و ممکن است علائم شدیدتری از خود نشان دهند.

فرهاد قلی‌نژاد، مدیرکل محیط زیست استان بوشهر در این باره می‌گوید: «بسیاری از استانداردهای زیست محیطی در پالایشگاه‌ها به دلیل آنکه در مرحله استقرار ارزیابی و مطالعات زیست محیطی نداشتند، رعایت نشده است. امروزه پالایشگاه‌های عسلویه برای بازیافت گوگرد و تصفیه پساب مشکل دارند و به همین دلیل محیط زیست منطقه مجبور شده است علیه ۸ پالایشگاه به دلیل وجود انبارهای روباز گوگرد شکایت کند. راهکار جمع‌آوری این انبارها نیز احداث انبارهای مکانیزه است. از سوی دیگر برخی پالایشگاه‌های گازی تصفیه‌خانه پساب ندارند و تصفیه‌خانه‌های برخی دیگر نیز ناقص است و نمی‌تواند استانداردهای تخلیه به خلیج فارس را رعایت کند.»

به گفته کارشناسان دی‌اکسید گوگرد علاوه بر این خود یک آلاینده سمی و خطرناک برای سلامت است، باعث شکل‌گیری ذرات معلق ثانویه در جو نیز می‌شود و همچنین غشای مخاطی سیستم تنفسی و ریه را درگیر می‌کند.

مشکل انبار مکانیزه و حمل و نقل گوگرد کی حل می‌شود؟

فرهاد قلی نژاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر اردیبهشت سال گذشته با اشاره به اینکه بیشترین عامل آلودگی هوا در عسلویه دی‌اکسید گوگرد مشخص شده است، عنوان کرده بود: «منشا تولید گوگرد پالایشگاه‌های گازی است. گوگرد استحصال شده از پالایشگاه‌ها به دلیل برخی مشکلات در حاشیه اتوبان و فضایی موسوم به انبار روباز گوگرد انبارش شده‌اند که موجب آلودگی شده است.»

وی همچنین با بیان اینکه در مسیر بارگیری گوگرد از پالایشگاه تا انبار روباز گوگرد و مسیر بارگیری از انبار روباز تا اسکله صادراتی ریزش‌های گوگرد دیده می‌شود و اظهار امیدواری کرده بود در آینده نزدیک مشکل انبار مکانیزه و حمل و نقل گوگرد برطرف شود و در کمیته ملی آلودگی هوای عسلویه با بررسی‌های دقیق کارشناسی و همکاری همه سازمان‌های عضو، شرایط لازم برای تحقق کاهش آلودگی‌ها و خواسته‌های به حق مردم عسلویه برآورده شود.

به گفته قلی نژاد با فعالیت هشت پالایشگاه گازی و ۱۵ مجتمع پتروشیمی به شکل متمرکز در شهرستان عسلویه اثرات تجمعی این صنایع آلودگی هوا محرز است و نتایج بررسی‌های به عمل آمده نیز این موضوع را تایید می‌کند.

وی همچنین در مورد بوی بد در عسلویه عنوان کرده بود انتشار بوهای آزاردهنده در منطقه دلایل مختلفی دارد که به علت تنوع فعالیت‌های صنعتی، مقطعی بودن و رابطه مستقیم با جهت وزش باد و شرایط جوی تشخیص دقیق آنها به سادگی میسر نیست و اعلام نظر قاطع در این زمینه به تجهیزات دقیق و پیشرفته نیاز دارد.

ذخیره‌سازی غیر استاندارد گوگرد

اوایل اردیبهشت ۱۳۹۸ بود که مردم باز هم در اثر وزش باد، بوی بدی شبیه به تخم‌مرغ گندیده احساس کردند و یا به گفته‌ اهالی این منطقه بوی سیر مشام مردم محروم و مظلوم عسلویه را آزرده کرد. اتفاقی که باعث واکنش مسئولان محیط زیست شد.

مسئول دبیرخانه پایش آلودگی صنایع نفت، گاز و انرژی و اثرات آن بر سلامت در خصوص این موضوع به ایسنا گفت: انتشار بوی بد در منطقه عسلویه حاصل فعالیت شرکت‌های پتروشیمی در این منطقه و تولید صدها تن گوگرد می‌باشد که متأسفانه به شکل استانداردی ذخیره‌سازی نمی‌شود لذا هر از گاهی شاهد بروز این آلودگی‌ها حتی در کف خیابان‌ها هستیم و مردم آن منطقه می‌گویند وقتی با اتومبیل رد می‌شویم لاستیک‌ها زرد می‌شود.

دکتر شکراله فرخی با اشاره به اظهارات مردم منطقه عسلویه در خصوص آلودگی‌های گوگردی افزود: قطعاً غلظت بالای گوگرد در منطقه عسلویه می‌تواند باعث بیماری‌های مختلفی در سیستم گوارشی، تنفسی و پوست افراد منطقه گردد، بنابراین تاکید می‌شود که نگهداری این محصولات پتروشیمی به صورت کاملاً استاندارد صورت پذیرد.

وی با بیان اینکه ذخیره‌سازی محصولات پتروشیمی در عسلویه کاملاً غیراستاندارد است، اظهار کرد: بوی گوگرد مانند بوی تخم‌مرغ گندیده است و بوی متعفنی را ایجاد می‌کند، به همین خاطر مردم منطقه به راحتی این بوی بد را در هوا احساس می‌کنند.

مسئول دبیرخانه پایش آلودگی صنایع نفت، گاز و انرژی و اثرات آن بر سلامت وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بوشهر عنوان کرده بود: مثل گرد و خاک که در هوا پراکنده می‌شود گوگرد نیز به همین صورت در هوا پخش می‌شود و موجب به وجود آمدن یک توده ابر زرد رنگ در فضا می‌شود.

فرخی تصریح کرد: قرار گرفتن در معرض این بوی بد می‌تواند عوارضی مانند حالت تهوع و بروز سردرد در افراد را موجب شود و در طولانی مدت نیز عوارض دیگری را در پی داشته باشد.

گاز بدبوی منتشر شده در منطقه عسلویه مربوط به گوگرد ذخیره‌سازی شده به شکل غیراستاندارد است که با وزش باد و یا تغییرات جوی چون بارش باران شدت می‌یابد و انتشار بوی بد گاز در عسلویه موجب نگرانی ساکنان منطقه شده است.

زیان‌های اقتصادی و زیست‌محیطی دپو گوگرد

پیش از این نیز غلامحسین حسنتاش، کارشناس ارشد اقتصاد انرژی درباره تبعات انبارهای گوگرد گفته بود: «دپو کردن توده عظیمی از گوگرد به صورت فله یا به شکل دیگر که هم‌اکنون در کنار بسیاری از تاسیسات نفت و گاز انجام می‌پذیرد، علاوه‌ بر اکسید و نامرغوب شدن گوگرد، هم از جهت پراکنده شدن ذرات آن در فضا که در هنگام ابر و بارندگی موجب بروز پدیده باران‌های اسیدی می‌شود و هم از نظر نشت آن در آب‌های زیرزمینی هنگام بارندگی‌های فصلی، موجب وارد آمدن آسیب فراوان به محیط‌زیست شده و هزینه‌های اجتماعی را دربردارد.»

عسلویه بیش از ۶۵ هزار نفر جمعیت دارد؛ جمعیتی که آلودگی را با تمام وجود خود احساس می‌کند و ساکنان منطقه آنقدر در معرض دود و آلودگی بوده‌اند که هوای پاک برایشان به یک نوستالژی و آرزو تبدیل شده است.

امروز عسلویه با تمام وجودش غرق در آلودگی‌های زیست محیطی است و تبدیل به یک معضل ملی شده اما متاسفانه دغدغه‌ی ملی نیست. آلودگی هوا تنها بخشی از مشکلات زیست محیطی عسلویه است، نبود مدیریت اصولی بر پسماندهای ویژه و خطرناک و رهاسازی پساب صنعتی به خلیج فارس نیز از موارد دیگری است که در تمام سال‌های صنعتی شدن منطقه و توسعه‌ی آن نادیده گرفته شده است.

گزارش از: «زهره عرب»